زیارت اربعین، زیارت عاشورا و زیارت وارث را چه کسانی نقل کرده اند؟

امیرالمومنین امام علی (ع) میفرمایند:

بار خدایا، کوه های ما از خشکی شکافته و زمین ما تیره شده.ستورانمان تشنه اند و در آغلهای خود سرگشته اند، همانند مادران فرزند مرده مینالند. از آمد و شدهای بیهوده به چراگاها ملول شده اندو از اشتیاق به آبشخورها به ستوه آمده اند(بار خدایا،ترحم فرمای به ناله گوسفندان و شوق ماده شتران به آبشخورها.)

بار خدایا، ترحم فرمای به سرگشتگی آنها، آنگاه که در راه می روند و به ناله هایشان، آنگاه که به آغلهایشان در می آیند.

 عرفه چه معنایی دارد و چرا در فرایض عبادی مسلمانان چنین روزی به عنوان یک روز مقدس، قرار داده شده است؟ - عرفه از ریشه شناخت و معرفت قابل تعریف است، اما در ادبیات، این واژه نام کوهى است نزدیک مکه که از آن به عرفات یاد می‌شود و روز نهم ماه ذى الحجه از هر سال هجرى قمرى برابر با روز عرفه است که اعمال عبادی مخصوص خود را دارد و حاجیان در این روز در عرفات جمع می‌شوند و خدا را عبادت می‌کنند. روز عرفه، روز دعا و نماز و راز و نیاز با خداست و البته روز بخشیده شدن گناهان است و عرفات جمع عرفه به معنای شناخت است و از آنجا که این سرزمین وادی شناخت و معرفت خدا و نفس و خود است، عرفات نام گذاشته شده است.

چرا روز نهم ذی‌الحجه به این نام منتخب و مشهور شده است؟ در پاسخ به این سوال به روایتی از امام صادق(ع) اشاره می‌کنیم که فرمودند: آدم پس از خروج از جوار خدا و فرود به دنیا چهل روز هر بامداد بر فراز کوه صفا با چشم گریان در حال سجود بود، جبرییل برآدم فرود آمد و پرسید: چرا گریه می‌کنی؟ گفت: چرا گریه نکنم، در حالی که خداوند مرا از جوار و بارگاهش بیرون راند و در دنیا فرود آورد. جبرئیل گفت: ای آدم! به درگاه خدا توبه کن و به سوی او بازگرد. آدم گفت: چگونه توبه کنم؟ جبرئیل او را در روز 8 ذی‌الحجه به منا برد، آدم شب را در آنجا ماند و صبح با جبرئیل به عرفات رفت. پس از نماز عصر آدم را به وقوف در عرفات واداشت و کلماتی را که از پروردگار دریافت کرده بود به وی تعلیم داد: سبحانک اللهم و بحمدک لااله‌الاانت عملت سوء و ظلمت نفسی و اعترفت بذنوبی اغفرلی انک انت الغغور الرحیم.، پروردگارا! ستایش مخصوص توست که تو بخشنده و مهربانی، من ظلم کردم در حق خویش و به گناهم اعتراف می‌کنم... این روایت از اوج عظمت عرفه حکایت دارد. ضمن اینکه خداوند متعال درهای رحمت و بخشش خود را در این روز به سوی همه بندگانش باز می‌کند و فرصت تقرب برای همه مهیاست و باز در روایات آمده است: کسی که در شب قدر بخشیده نشود به طور قطع در روز عرفه بخشیده خواهد شد.

یکی از مهمترین اعمال عبادی روز عرفه، خواندن دعای عرفه امام حسین(ع) است؛ چه پیوندی میان این روز و کلام نورانی حضرت سیدالشهدا(ع) نهفته شده است؟ - عرفه فرصت شناخت خدا و خودشناسی برای همه بندگانی است که دل به تقرب الهی بسته اند. آنچه مسلم است اینکه همه معصومین(ع) زندگی خود را وقف کلام حق کردند و هر کدام از امامان جای امام بزرگوار دیگری بودند همان مسیر را طی می‌کردند که رضای پروردگار در آن جاری بود. امام حسین(ع) در آخرین سال زندگی پربرکت خویش پس از وقوف در عرفات بظاهر حج خود را ناتمام گذاشتند تا دین خدا را در مسیر دیگری که منتهی به شهادت و اسارت آل ا... بود، تبیین کنند. آن حضرت در آخرین حج خود عصر روز عرفه همراه با فرزندان و یاران شان در صحرای عرفات وقوف کردند و در آنجا بزرگترین همایش خودسازی و شناخت را در قالب ژرف‌ترین کلمات به تصویر کشیدند. بنابراین، دعای عرفه یک دعای ساده نیست، بلکه سخنانی است که از اعماق وجود امام معصوم(ع) نشأت گرفته وچنان والاست که آدمی را به تفکر و ژرف اندیشی وا می‌دارد.

حضرت سیدالشهدا(ع) در کلام شیوا و الهی خویش طی دعای عرفه مومنان را به چه نکاتی متذکر شده اند؟ - آن حضرت نیایش جانسوز خویش را به صورت زیبا و تقسیم بندی شده ارائه فرموده اند. ایشان دعای خویش را با ستایش خداوند آغاز می‌کنند، ستایشی زیبا و یکتا. چنانکه ما از بیان گهربار حضرت می‌خوانیم: ستایش خداوندی را سزاست که چیزی قضایش را دور نمی‌سازد و از عطا و بخشش او جلوگیری نمی‌کند و هیچ آفریننده‌ای آفرینش او را ندارد و او سخاوتمندی بی‌انتهاست. «در بخش دیگری از این دعا حضرت به بیان گوشه‌ای از نعمت‌های بی‌پایان خداوند که انسان را درتمام مراحل رشد و تکامل دربر گرفته و یاد از مهر مادر و مواظبت و پرستاری آنان را از الطاف خداوند می‌‌شمرند. بخشی دیگر از نیایش سومین پیشوای برحق شیعه به شکر نعمت‌های الهی اختصاص دارد و خویشتن را در ازای ادای یک شکر نیز عاجز می‌دانند. اما زیباترین و لطیف ترین اعجاز کلام حسین بن علی(ع) به استغفار و انابه عاجزانه به درگاه خداوند و طلب مغفرت از بارگاه حق تعالی اختصاص دارد که از عشق الهی این امام معصوم(ع) به ذات حق حکایت دارد. در واقع هر فرازی از این دعا دریچه‌ای از عشق، نور، محبت و توحید را در دل انسان می‌گشاید.

مهمترین رهاورد روز عرفه برای مومنان چیست؟ - برقراری اتصال و پیوند عمیق با خدای متعال مهمترین رهاورد روز عرفه است که در پناه اقرار به گناهان و بازگشت به خدا محقق می‌شود، چنانکه سیدالشهدا(ع) با بیانات شیوا و طرح مضامین عالی دعای عرفه در صدد است انسان و خدا را بشناساند و نزدیکی آن دو را به هم نمایان کند. این نیایش، عقلانی ترین رابطه خدا را با انسان تشریح می‌کند. بنابراین اگر به دنبال راه رستگاری هستیم باید در مدار عشق حسین(ع) و خاندان پاک ایشان زندگی کنیم و عرفه فرصتی است برای روحانی شدن و سیرالی ا... که مجوز ورود به این مسیر، در تأسی به وجود مقدس سیدالشهدا(ع) تعریف می‌شود.                          (نویسنده: امام جماعت مسجد /نخعی)